| |
| ΗΡΑΚΛΗΣ ΜΗΛΑΣ |
H παράσταση αυτή είναι πολύ ιδιαίτερη. Αρχικά, είναι η ηλικιακή ανομοιομορφία των χορωδών που κάνει την ομάδα να ξεχωρίζει, με ένα μικρόσωμο αγγελάκι με ξανθές μπούκλες (ένα παιδάκι τόσο όμορφο και εκφραστικό, που θα μπορούσε να είναι μοντέλο αναγεννησιακής ζωγραφικής) να αποτελεί το νεαρότερο μέλος των αοιδών. Πέρα από τις διαφορετικές ηλικίες των γυναικών που την απαρτίζουν, όμως, η Χορωδία της Κώμης ξεχωρίζει και για τον ενθουσιασμό με τον οποίο οι τελευταίες, με σήμα κατατεθέν το μοβ μαντιλάκι στον λαιμό, τραγουδούν ταραντέλες από την Κάτω Ιταλία, το «Λύχνο του Αστρου» του Μίκη Θεοδωράκη σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη, την «Κουτσή Κιθάρα» του Μάνου Λοΐζου κι ένα σωρό άλλα τραγούδια που έχουν να κάνουν «με την αγάπη», όπως λέει στο κοινό η μαέστρος τους, η κ. Γεωργία Μπακογιάννη.
Βρισκόμαστε στο Κάτω Κλείσμα, ένα καθολικό χωριό στην ενδοχώρα της Τήνου, κοντά στην Κώμη, την Καλλονή και την Αετοφωλιά. Η εξαιρετική συναυλία που παρακολουθήσαμε εντός τής ασφυκτικά γεμάτης εκκλησίας ήταν ο καρπός της σκληρής δουλειάς και της συλλογικής προσπάθειας των γυναικών αυτών (αλλά και αντρών καλλιτεχνών που συνεργάζονται μαζί τους, στην περίπτωση της δικής μας συναυλίας σε πλήκτρα και φωνή). Ολοι αυτοί οι άνθρωποι έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν ένα ολοκληρωμένο μουσικό σύνολο, δίνοντας ο καθένας ένα κομματάκι από την προσωπικότητα και τις εμπειρίες της ζωής του, από το αγροτικό ή το αστικό του παρελθόν, το σπίτι όπου μεγάλωσε, τις λαχτάρες, τις επιθυμίες και τις χαρές του. Ποιο είναι το απόσταγμα όλων αυτών; Μια χορωδία γεμάτη συναίσθημα (ρυθμισμένο συναίσθημα όμως, χωρίς υπερβολές και εξάρσεις), που έχει επεξεργαστεί μια σειρά από τραγούδια και τα παρουσιάζει στο κοινό, κάνοντάς το να νιώθει ότι του χαρίζουν ένα μπουκέτο από φρέσκα λουλούδια.
Είναι πραγματικά εντυπωσιακή
η μουσική που ηχεί στις εύφορες γειτονιές της Τήνου. Εξίσου εντυπωσιακά, όμως, είναι και τα τοπικά προϊόντα του νησιού (το τέταρτο μεγαλύτερο των Κυκλάδων μετά τη Νάξο, την Ανδρο και την Πάρο), όπως έχουμε την ευκαιρία να διαπιστώσουμε στο πρατήριο του Αγροτικού Συνεταιρισμού, στη Χώρα της Τήνου, στον δρόμο που οδηγεί στην εκκλησία της Παναγίας.Πρόκειται για έναν χώρο που αποτελεί τον παράδεισο του τυροφάγου... Γραβιέρα τεσσάρων-πέντε μηνών ωρίμανσης, πέτρωμα (ανάλατο τυρί), «τυράκι τηνιακό», πικάντικη κοπανιστή, μαζί με φρέσκο γάλα, που πέντε ώρες πριν ήταν ακόμα θησαυρός κάποιας τηνιακής αγελάδας. Και υπάρχουν κι άλλα προϊόντα στο πρατήριο (κυρίως από την Τήνο, αλλά όχι αποκλειστικά), όπως φασόλια Τριποτάμου (απ' τα γνωστότερα χωριά του νησιού, νότια της Ξινάρας), κρίταμος, κάππαρη και λικέρ αγκινάρας, ούζο, κρασιά, τσίπουρο, λάδι Κρήτης, μυκονιάτικο γιαούρτι κι άλλα πολλά και λαχταριστά.
 |
| Ο Πύργος είναι ένα από τα γνωστότερα και ομορφότερα χωριά της Τήνου, τόπος καταγωγής του Γιαννούλη Χαλεπά. ΗΡΑΚΛΗΣ ΜΗΛΑΣ |
Αυτά όσον αφορά τα τυριά και τον οίνο. Κατά τ' άλλα, η μεγάλη γαστρονομική κληρονομιά της Τήνου βρίσκεται στα προϊόντα των χοιροσφαγίων, που πραγματοποιούνται προ Χριστουγέννων, συνήθως Νοέμβριο ή Δεκέμβριο. Τα χοιροσφάγια είναι θεσμός για την οικιακή οικονομία, καθώς, παραδοσιακά, παρέχουν στο τηνιακό σπίτι μια σειρά από αλλαντικά και πιάτα κρεατικών που καταναλώνονται καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου: λουκάνικο, σύγλινο, λούζα, πηχτές, σίσερα, γλίνα... Τις γεύσεις αυτές θα έχετε την ευκαιρία να τις δοκιμάσετε στα περισσότερα εστιατόρια και ταβέρνες. Γενικώς, η Τήνος, όπως και πολλά άλλα κυκλαδονήσια, έχει μια πολύ ενδιαφέρουσα κουζίνα, που ενσωματώνει την αγροτική και κτηνοτροφική ταυτότητά της, γι' αυτό, αν την επισκεφθείτε, αξίζει να εστιάσετε σε τοπικές γεύσεις (ή στα λεγόμενα «πειραγμένα» πιάτα, που παίζουν λίγο με την παράδοση, προσδίδοντάς της και άλλα χαρακτηριστικά).
Ανάβαση στον Πύργο
Ολες αυτές τις βόλτες σε εκκλησίες, χωριά, αλλά και μουσεία και άγνωστες γωνιές, τις κάνουμε με μία ξεναγό που αν την αποκαλέσουμε σκέτο «εξαιρετική», θα την αδικήσουμε, καθώς είναι κάτι παραπάνω: είναι κομμάτι του τόπου κι ας μην έχει η ίδια καταγωγή από την Τήνο. Η Βαλεντίνα Γαβριελάτου μένει στην Τήνο, έχει κάνει την οικογένειά της εδώ και γνωρίζοντάς τη γρήγορα καταλαβαίνεις ότι η αγάπη της για το νησί είναι ώριμη, αγάπη ενηλίκου με εφηβική όμως ορμή, που θέλει συνεχώς να διευρύνεται και να μεγαλώνει. Πώς το καταφέρνει αυτό; Τριγυρνώντας στο νησί ξανά και ξανά και ξανά, έτσι ώστε να το γνωρίσει όλο και πιο βαθιά. Από εκείνη μαθαίνω ένα σωρό πληροφορίες για την Τήνο τις οποίες δεν γνώριζα κι ας έχω καταγωγή από εδώ.
Με οδηγό τη Βαλεντίνα ανεβαίνουμε, μεταξύ άλλων, μέχρι το μεγάλο μαρμάρινο χωριό, τον Πύργο. Από τα διασημότερα χωριά των Κυκλάδων, ο Πύργος είναι ένας πολύ «τακτοποιημένος» οικισμός, φροντισμένος, με ωραία κτίσματα και λεπτεπίλεπτες αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες που τις πιάνει φευγαλέα το μάτι πάνω από τις εισόδους των σπιτιών. Ο παλμός του χωριού χτυπάει στην πλατεία με το μεγάλο πλατάνι. Το καλοκαίρι γίνεται το έλα να δεις, και μια στάση για γαλακτομπούρεκο σε κάποιο από τα καφενεία (που ενδείκνυται ασυζητητί) είναι διανθισμένη συνήθως με φωνές και πολύ σούσουρο.
| |
 Αποψη της Καρδιανής. |
Λούζα και φρουτάλια
Η πιο ωραία περίοδος για μια περαντζάδα στον Πύργο είναι στα τέλη του Αυγούστου ή τον Σεπτέμβρη, όταν υπάρχει ακόμα η γλύκα του καλοκαιριού, αλλά έχει φύγει ο πολύς ο κόσμος κι έτσι το χωριό επιτρέπει στον εαυτό του να βγάλει στην επιφάνεια τη μελαγχολία του. Αν δεν υπήρχε κι αυτή, θα ήταν δύσκολο να πιστέψουμε ότι ο συγκεκριμένος οικισμός είναι ο τόπος καταγωγής του Γιαννούλη Χαλεπά, του μεγάλου αυτού γλύπτη με την πρωτοποριακή σκέψη, που συχνά - πυκνά έπεφτε θύμα του συντηρητισμού της εποχής (αλλά και του δεσποτισμού της μητέρας του). Πριν φύγετε από τον Πύργο, περάστε μία βόλτα και από το κοντινό Μουσείο Μαρμαροτεχνίας, για να δείτε πόσο συνυφασμένος είναι ο πολιτισμός του μαρμάρου με την Τήνο.
Αν, μάλιστα, βρεθείτε στο νησί το καλοκαίρι μπορεί να πετύχετε και κάποια από τις βραδινές κινηματογραφικές προβολές που πραγματοποιούνται στην αυλή του μουσείου (πληροφορίες στο www.piop.gr/el/diktuo-mouseiwn/Mouseio-Marmarotexnias-Tinou/to-mouseio.aspx). Αυτά και άλλα πολλά μπορεί να κάνει κανείς επισκεπτόμενος την Τήνο. Να φάει λούζα, κοπανιστή και φρουτάλια (ομελέτα), να δοκιμάσει λικέρ αγκινάρας, να γνωρίσει δεκάδες καθολικά χωριά που στέκουν λίγο πέρα από τα ορθόδοξα, να αγγίξει τις πιο ωραίες μαρμάρινες γλυπτικές συνθέσεις, να πεζοπορήσει σε φαρδιά μονοπάτια δίπλα σε ψηλούς περιστεριώνες, να περάσει μια βόλτα από το ησυχαστήριο του Καστοριάδη (οι Τριποταμίτες ακόμα και σήμερα αναφέρονται σε αυτόν με το μικρό του - για εκείνους είναι απλώς «ο Κορνήλιος»), να ρεμβάσει σε μια από τις πιο ωραίες νησιώτικες πλατείες, αυτήν της Καρδιανής, με τα περίεργα βατραχάκια και φυσικά να δει γυναίκες κάθε ηλικίας να απογειώνουν ένα μικρό χωριό με όχημά τους τις ταραντέλες, τον Λοΐζο και τον Μίκη Θεοδωράκη.
Food Paths
«Ο γαστρονομικός μας πολιτισμός υπάρχει παντού, στη θάλασσα και στη γη μας, στα κατώγια, στα κελάρια, στα σπίτια μας, αλλά και στους θησαυρούς που κρατάνε στα χέρια τους και στην ψυχή τους οι άνθρωποι του τόπου αυτού.
 |
| Τον πρώτο λόγο στην τηνιακή γαστρονομία τον έχει η λούζα. |
Η εξωστρέφεια αυτού του πολιτιστικού μας στοιχείου αφορά όλους, από το μικρότερο καφενείο μέχρι το μεγαλύτερο εστιατόριο. Πρέπει όμως να διαχειρίζεται με σεβασμό και αγάπη. Πρέπει να πιστέψουμε πραγματικά στην αξία του για να μπορέσουμε να τον προβάλουμε σωστά. Με αυτήν τη φιλοσοφία δημιουργούμε το Food Paths...», αναφέρεται, μεταξύ άλλων, στην επίσημη ανακοίνωση της νέας αυτής δράσης, μέσω της οποίας επιδιώκεται να προβληθεί η γαστρονομία της Τήνου είτε μεμονωμένα είτε ως μέρος ενός συνόλου (Κυκλάδων, Αιγαίου), αλλά και να διερευνηθεί ευρύτερα η σημασία του φαγητού.
Το φετινό Food Paths θα πραγματοποιηθεί το διήμερο 13-14/4 και θα περιλαμβάνει διάφορα, από εργαστήρια για αλλαντικά, παστά και κονσερβοποίηση (γλυκά του κουταλιού, μαρμελάδες κ.λπ.) μέχρι γεύμα στην παλιά μονή των Ουρσουλινών, όπου θα μαγειρέψουν οι γυναίκες του νησιού.
Ελευθερία Αλαβάνου
| Στάση για ξεκούραση, σ' ένα από τα αμέτρητα χωριά της ενδοχώρας. |
